مقدمه
آگهی از کم و کیف منابع آب کشور و چگونگی تحولات آتی در تقاضا برای آب و خدمات وابسته به آب، از پیش شرط های اصلی و اساسی برای برنامه ریزی و مدیریت معقول منابع آب محسوب می شود. افزایش و تشدید تقاضا برای آب و خدمات مربوط به آن، تنزل کنترل کیفیت منابع آب سطحی زیر زمینی و هم چنین تخریب محیط زیست که بر اثر شهرنشینی و صنعتی شدن و تحول در کاربرد اراضی ایجاد گردیده و شتاب می گیرد، منابع آب موجود هر کشور را حت فشارهای فزاینده قرار داده و مدیریت معقول و منطقی آن بسیار دشوار و پیچیده تر از سابق نموده است. بحران آب در سطح بین الملل از مدتهای قبل به طور جدی توسط سیاست گذاران و متخصصین آب را به خود جلب نموده است. اثرات نامطلوب زیست محیطی در اثر تجمع گازهای گلخانه ای در جو سبب گرم شدن زمین و تغییر توزیع زمانی و مکانی بارش گردیده و منطق گرم و خشک با کاهش قابل توجه منابع آب رو به رو خواهند شد که متعاقب آن فاصله زمانی بین وقوع و شدت خشکسالی ها و سیلابها تغییر می یابد به طور کلی اثرات متقابل توسعه و محیط زیست افزایش جمعیت و ضرورت حفظ امنیت غذایی چالش های مهمی در عرصه مدیریت عرضه و تقاضای آب کنترل آلودگی منابع آب، مدیریت مقادیر جدی و بحرانی و مدیریت آبهای مشترک به وجود آوره است. برای رویارویی و دستیابی به راه کارهای مناسب جهت غلبه یا مهار بحران آب نیاز به آمار و اطلاعات از وضعیت موجود و روند گرایش مسلط حاکم می باشد. ارزیابی منابع آب از می توان یکی از مهمترین اقدامات دانست که برای افزایش آگاهی و شناخت درباره شرایط منابع آب کشور انجام می پذیرد. از این رو نتایج این گونه بررسی ها در برنامه ریزی و مدیریت درست منابع آب فوق العاده مؤثر و سودمند است. ارزیابی منابع آب در سطح ملی با توجه به حجم اطلاعات و آمار جمع آور شده با تکیه بر اطلاعات محدود و شیوه های قدیمی پردازش اطلاعات مشکل بوده و قطعاً جوابگوی حل معضلات موجود نمی باشد و ضرورت ایجاد سامانه نوین بانکهای اطلاعات و تحلیل های منطقه ای را ایجاب می کند. با توجه به گسترش روزافزون جمعیت، به ویژه در شهرها که تغییر در الگوهای اقتصادی را به بار می آورد و همچنین بروز تغییر در روند مصارف عمومی کشور، نیاز به ذخیره سازی و مهار آب ها از طریق سدسازی در ابعاد فزاینده ای محسوس تر می گردد. (45) با توجه به اینکه بارش میانگین سالیانه جهان 840 میلی متر و بارش میانگین سالیانه ایران 260 میلی متر پس ایران حدود 30 درصد بارش جهانی را داراست، و هم چنین بارش متوسط قاره آسیا 732 میلی متر که ایران 33 درصد بارش آسیا را داراست. (29)
با این وجود اختلاف ریزش در سطح کره زمین موجب گردیده تا دانشمندان کشورها را به، پرآب، کم آب و آنهائی که با بحران آب مواجه هستند طبقه بندی کنند.
مقدمه
تا نیمه قرن بیستم تعداد موتورهای احتراق داخلی (IC) در جهان به قدری کم بود که آلودگی ناشی از این موتورها قابل تحمل بود. با رشد جمعیت جهان و افزایش تعداد نیروگاهها و تعداد رو به افزایش خودروهای سواری هوا به حدی آلوده گشت، که دیگر این آلودگی قابل قبول نبود. در دهه 1940 برای اولین بار آلودگی هوا در ناحیه لوس آنجلس در ایالت کالیفرنیا به عنوان یک مشکل مطرح شد. در دهه 1960 استانداردهای محدودیت آلاینده ها در کالیفرنیا به اجرا در آمد، در دهه های بعد استاندارد محدودیت آلاینده ها در بقیه ایالات متحده اروپا و ژاپن نیز اجرا شد. با ساخت موتورهایی با کارآیی بهتر در مصرف سوخت و با استفاده از تصفیه گازهای خروجی، آلاینده های هیدروکربنی، منواکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن به ازای هر خودرو در طی دهه 1970 تا 1980 به میزان حدود 95 % کاهش یافت و سرب که یکی از آلوده کننده های اصلی هواست و به عنوان افزودنی سوخت به کار می رفت در طی دهه 1980 از رده خارج شد هر چند مصرف سوخت در موتور یک خودرو نسبت به دهه 1970 به نصف کاهش یافته، اما افزایش تعداد خودروها باعث شد کاهش کلی در مصرف سوخت ایجاد نگردد.
مقدمه
افزایش امکانات مادی، کاهش زمان کار روزانه، افزایش تعطیلات هفتگی و سالانه، پیدایش سالهایی در دوران جوانی که فرد با فقدان و یا کمی مسئولیت روبروست و در مجموع توجه بشر به زمان فراغت به عنوان بخشی جدی از دوران زندگی، این پدیده را در جایگاهی قرار داده است که بی توجهی به آن علاوه بر ایجاد ضایعات و آسیب های اجتماعی، موجبات نارضایتی جامعه را نیز فراهم خواهد نمود. افزایش اوقات فراغت از 3 سال در جامعه کشاورزی به 12 سال در جامعه صنعتی و حتی 19 سال در جامعه فراصنعتی در طول عمر یک نسل امروزی نسبت به سادگی بتوان از آن چشم پوشید. تأثیر بهره بردادری مطلوب از این بخش از زندگی، در پرورش انسان و رشد و شکوفایی شخصیت وی و در نهایت تکامل جامعه به حدی است که برخی تمدن جدید را «تمدن فراغت» نامیده اند. (ساورخانی، 1370، 764)
در شهرهای بزرگ تراکم بالای ساختمان، کمبود و قیمت بالای زمانی، مانعی بر سر راه ایجاد اماکن ورزشی، تفریحی و گردشگری برای رفع نیاز ساکنین شهر می باشد. از اینرو توجه به زمینهای حاشیه شهر و حتی مناطق خوش آب و هوای حومه شهرها به عنوان روشی جایگزین، مورد توجه قرار گرفته است. در ایران خلأ قدرت اداری موجود در این زمینه یکی از موانع اساسی پرداختن به این امر است. بدین معنی که شهرداریها خود را در چارچوب محدوده قانونی شهر موظف و مکلف به برنامه ریزی می بینند و فراتر از آن را در خارج از حیطه مسئولیتی خویش می دانند. ازدحام جمعیت در ایام تعطیل در پارکها و فضاهای تفریحی داخل شهر و نیز خروج صدها هزار نفر از ساکنین در تعطیلات پایان هفته به حومه های شهر و پناهگیری در دامان طبیعت نمودهایی است از کمبود امکانات تفریحی شهر و نیز خستگی از دغدغه های زندگی شهری که لزوم توجه به امکانات تفریحی شهری را اشعار می دارند. شهر تهران به صورتی شگفت آور تمام مراحل تحول و توسعه شهری را در طول کمتر از نیم قرن از سر گذرانیده و اینک به یکی از بیست کلان شهر پر مسأله جهان تبدیل شده است.
محدوه تهران قدیم تا شصت سال پیش فقط چهار درصد از سطح تهران امروزی را دارا بوده است. رشد و توسعه این شهر تا جنگ جهانی دوم بطور آرام و یکنواخت بوده اما توسعه آن بعد از جنگ سرعت بیشتری گرفته و در سال 1354 به حدود 12 برابر افزایش یافته در حالیکه توسعه آن در سراسر دوره قاجاریه فقط چهار برابر بوده است. در روند این تحول سریع و ناموزون، چشم انداز جغرافیایی و خاستگاه طبیعی تهارن با تغییرات ویرانگر و انواع عدم تعادل روبرو گردیده است. گسترش خزنده شهر به دامنه های کوهستانی البرز و دشتهای سرسبز جنوبی و ادغام صدها روستا و هکتارها باغ و مزرعه در پیکر آن، تمام حیات شهروندان را به مخاطره افکنده است. در گذشته آلودگیهای زیست محیطی تهران بسیار محدود بوده بطوریکه از سده هشتم تا سده سیزدهم تهران بقدری مشجر و سر سبز بوده که آن را به باغ گلزار و چنارستان و همچنین به بهشت پریان توصیف کرده اند. در سه دهه اخیر به علت گسترش بی رویه تهران بیش از 300 هکتار از اراضی کشاورزی داخل محدوده 5 ساله و 2000 هکتار از اراضی محدوده 25 ساله به مصارف ساختمان های شهری رسیده است. با توجه به شرایط حساس زیست محیطی و کالبدی تهران از یک سو، و نیازهای روز افزون اجتماعی و فرهنگی مردم به فضاهای باز شهری از سوی دیگر، ضرورت بازنگری، سازماندهی و نظام بخشی به این فضاها، روز به روز بیشتر احساس می شود. بنابراین لازم است که در چارچوب برنامه ها و طرح های کلان شهر تهران، برنامه ریزی برای فضاهای باز و سبز، به عنوان یک بخش مستقل در برنامه ریزی شهری، مدنظر قرار گیرد و راهبردهای نوین و مناسب برای آن ارائه گردد. با توجه به وضعیت اکولوژیکی منطقه، خشکی اقلیم، گرد و غبار کویری، فشردگی بافتهای مسکونی و میزان زیاد آلودگی هوا و صدا، ضروری است که برنامه های مربوط به توسعه فضای سبز، نه فقط به صورت توسعه سطوح سبز پراکنده در داخل شهر، بلکه به عنوان یک نظام هماهنگ متشکل از انواع فضاهای باز و سبز درون شهری، حاشیه شهری و برون شهری توسعه و انتظام پیدا کند. پهنه جغرافیایی تهران با قرار گرفتن میان سلسله کوهستان البرز و دشت کویر از یک طرف، دو رودخانه بزرگ کرج و جاجرود از طرف دیگر، از تنوع محیطی و اقلیمی ویژه ای برخوردار است.
مقدمه
تاکنون مهمترین و معمول ترین سوخت جهت استفاده در سرویس های حمل و نقل، در بسیاری از کشورهای دنیا بنزین و گازوئیل بوده است. اتومبیل هایی که سوخت بنزین یا گازوئیل مصرف می کنند موجب انتشار مواد مضر و آلاینده با ترکیبات شیمیایی پیچیده می شوند. با آنکه تمهیدات مختلف جهت کاهش آلودگی اعم از برنامه های معاینه فنی خودورها یا نصب سیستم های کنترل انتشار آلاینده در اگزوز خودروها در کشورهای پیشرفته بکار گرفته شده، لیکن این برنامه ها در شهرهای بزرگ مسئله تولید اوزون و سایر آلاینده ها را به حد کافی کاهش نداده است.
وقتی سوختهای فسیلی با ترکیب هیدروکربورهای مختلف بطور کامل می سوزد یعنی با اکسیژن موجود در هوا ترکیب می شود، تولید دی اکسید کربن و آب می کند. حال اگر عمل سوختن کامل نباشد، بجای مقداری از دی اکسید کربن (CO2) منواکسید کربن CO)) تولید می شود که ماده ای بسیار سمی و خطرناک است.
همچنین برخی از اتمهای کربن موجود در ترکیبات سوخت به صورت نسوخته و ذرات جامد کربن روی هم انباشته شده، همراه هیدروکربورهای نسوخته از اگزوز اتومبیل ها به صورت دوده خارج می شود.
هیدروکربورهای نسوخته نیز به مراه مقادیری از سوخت که پیش از ورود به موتور تبخیر شده و به هوا منتشر می شود در مجاورت نور خورشید با ترکیبات اکسیدهای نیتروژن حاصل از عمل احتراق در موتور، ترکیب شده و تولید اوزون می کند. اوزون اگرچه در لایه استراتوسفر مانع از عبور نور ماورای بنفش و رسیدن آن به سمت زمین می شود لیکن در سطح زمین از مهمترین عوامل ایجاد مه دودشیمیایی SMOG)) و تولید کننده مواد سمی مضر برای سلامتی انسان محسوب می گردد. در این راستا، سوختهای پاک دارای خواص فیزیکی و شیمیایی ذاتی هستند که آنها را پاک تر از بنزین با ساختار و ترکیبات فعلی در عمل احتراق می نماید.
مقدمه
آلودگی هوا عبارتست از وجود یک یا چند مورد از مواد آلوده کننده در فضا نظیر گرد و خاک، دوده، گاز، مایعات معلق، بو، دود یا بخار در اندازه یا مدت زمانی که بتواند برای زندگی انسان زیان آور باشد و یا اینکه بدون دلیل در آرامش و لذایذ زندگی و حیات جامعه مداخله نماید. اگزوز اتومبیل شماری گازهای سمی را در اتمسفر رها می کند و در بین آنها گازهایی که بیشتر سبب نگرانی هستند، عبارتند از: مونوکسید کربن (CO) ، هیدروکربن ها (CH) ، اکسیدهای ازت و ذرات معلق (pm). این موارد آلودگی زا، مستقیم و غیر مستقیم به باران اسیدی، مه دود، مسمومیت از مونوکسید کربن و ازدیاد در تجمعات سطح پائین اوزون ربط داده شده اند. اگرچه نشر اگزوز بستگی به میزان مخلوط شدن بنزین و هوا در موتور وسیله نقلیه بنزینی دارد ولی بیش از 90 درصد مونوکسید کربن موجود در شهرها و حدود 30 تا 40 درصد اکسیدهای ازت موجود در محیطهای شهری، از اگزوز اتومبیل ناشی می شود. روند فراینده افزایش تعداد وسایل نقلیه موتوری در خیابانهای شهرهای بزرگ، گذشته از مشکلات گوناگون اجتماعی، مسأله افزایش بی رویه میزان آلودگی محیط زیست، بخصوص آلودگی هوا و تأثیرات مخرب ناشی از آنرا پدید آورده است. برای از بین بردن یا لااقل کنترل این خطر جدید جدی باید چاره ای اندیشید تا مانع ظهور نتیجه معکوس از این اختراع بی بدیل بشر در طول تاریخ گردیم و همواره آن را به چشم وسیله ای مفید و ابزاری برای آسایش بیشتر انسان تلقی کنیم. در این پروژه سعی بر آن شده تا تکنولوژی هایی که هر کدام به نحوی باعث تصحیح و تکامل این وسیله در زمینه کاهش آلاینده های خروجی از آنشده را معرفی و در حد توان به نحوه عملکرد آنها بپردازیم.